WOLNOŚĆ DZIECKA -- KIEDY BĘDZIE?

Ostatnio doświadczam bardzo wielu (wręcz zmasowanych) wglądów dotyczących ogromnej mocy oddziaływania dorosłych (zwłaszcza rodziców i opiekunów) na dzieci oraz jak ogromne znaczenie, konsekwencje (i jakże często zniszczenie) niesie bez-myślna, bez-refleksyjna i bez-uczuciowa postawa dorosłego wobec dziecka. Jako ojciec sam co chwilę orientuję się, jak głęboko uwarunkowała mnie kultura i wychowanie na to, by choćby pochwałami kształtować dziecko w taki sposób, żeby sprawnie, w niewerbalnym/nieświadomym przekazie nauczyło się zadowalać rodziców i otoczenie społeczne, wywołując ICH radość oraz satysfakcję widząc to na twarzach rodziców i wiedząc, że właśnie taka postawa jest najbardziej akceptowana oraz, że (dzięki temu) zapewni sobie gratyfikacje, brak kar, lepsze możliwości przetrwania oraz zwrotnie (i nareszcie po długim łańcuszku usatysfakcjonowanych przezeń osób) - również jego satysfakcję. Tyle, że akurat nie o to w tym wszystkim chodzi ..."

Z kolei, w toczących się akcjach, petycjach i dyskusjach uderza mnie, że chyba tylko całkowitej amnezji, znieczuleniu, braku dostępu do uczuć i emocji oraz niemożności empatii można przypisywać, że ktokolwiek jeszcze może zakładać akceptowanie kar w stosunku do dzieci uznając ten proceder za "środek wychowawczy", a w szczególności katowanie karami cielesnymi czy jakimikolwiek innymi zawstydzającymi, poniżającymi i/lub godzących w poczucie godności dziecka czynami/metodami !!!

To nigdy nie jest środek wychowawczy! Kara zawsze jest środkiem przymusu, nakazu: "Rób (słabszy ode mnie) dzieciaku to czego JA oczekuję i wymagam od ciebie"
A ja pytam: JAKIM PRAWEM dorosły na prawach i w rozumieniu wyłącznie świata dorosłych może oczekiwać i wymagać (CZEGOKOLWIEK!) od np. dwulatka ??? Przemoc to taka sytuacja, gdy silniejsza jednostka/grupa robi coś, przed czym słabsza jednostka (np. dziecko)/grupa nie może się skutecznie i natychmiast obronić.
Kiedy wreszcie nauczymy się być liderami, starszymi (elders) i towarzyszami wzrastania mniejszych LUDZI? Kiedy uda się nam zrozumieć, że to na nas - DOROSŁYCH spoczywa KONIECZNOŚĆ spójnego modelowania zachowań, które dzieci mogą (jeśli tak wybiorą) adaptować do swego świata i życia?

STOP PRZEMOCY MUSI ZACZĄĆ SIĘ OD KOŁYSKI !!! Musi się PRZEDE WSZYSTKIM zacząć od naszych (rodzicielskich) wnętrz. Dopiero wówczas możemy liczyć na to, że po latach, gdy dorosną pokolenia wychowywane bez przemocy hasło STOP PRZEMOCY na ulicach stanie się faktem...

Alice Miller w książce "BUNT CIAŁA" cytuje ocalonego z holokaustu Jurka Beckera, który jako małe dziecko przebywał w obozie Ravensbrück i Sachsenhausen, ale nie zachował z tego okresu i tych miejsc żadnych wspomnień. Miller dodaje, że Jurek przez całe życie próbował odnaleźć małego chłopca, który przetrwał piekło obozu dzięki opiece matki:

"Bez wspomnień z dzieciństwa czujesz się jak ktoś, kto zmuszony jest stale dźwigać ze sobą skrzynię, której zawartości nie zna. Im jesteś starszy, tym cięższa wydaje ci się ta skrzynia i tym bardziej chciałbyś ją wreszcie otworzyć."



Alice Miller

W tej samej książce (oraz praktycznie w całym dorobku psycholożki/pisarki!) Miller zauważa, że można z tym ciężarem/materiałem pracować, poznać "zawartość skrzyni" i nie dźwigać jej dalej. A jaki to rodzaj pracy? Przeczytaj:

"Kiedy dziecko przychodzi na świat potrzebuje miłości rodziców, to znaczy uwagi, opieki, życzliwości, pielęgnacji i bliskiego kontaktu. Jeżeli tego wszystkiego doświadczy, jego ciało zachowa dobre wspomnienia, a człowiek dorosły będzie potrafił przekazać tę miłość własnym dzieciom. Jeżeli jednak tego wszystkiego zabrakło, w człowieku przez całe życie pozostaje tęsknota za zaspokojeniem jego pierwszych żywotnych potrzeb. Jako człowiek dorosły przenosi ją później na relacje z innymi ludźmi. Inaczej mówiąc, im mniej dziecko otrzymało miłości, im bardziej było odrzucane i maltretowane pod pozorem wychowania, tym bardziej człowiek dorosły przywiązany jest do rodziców i osób, na które przeniósł swoje oczekiwania, w nadziei, że kiedyś wreszcie zostaną spełnione. Jest to normalna reakcja ciała. Ono wie, czego mu brakuje, nie może o tym zapomnieć i czeka aż ta luka zostanie wypełniona.

Im człowiek jest starszy, tym trudniej mu otrzymać od innych ludzi miłość, której kiedyś odmówili mu rodzice. Jego oczekiwania jednak w żadnym razie nie maleją. Przenosi je jedynie na relacje z innymi ludźmi, przede wszystkim z własnymi dziećmi i wnukami, chyba że uda mu się zrozumieć zasadę działania tego mechanizmu. Jeżeli przestaniemy zapierać się własnych uczuć i je tłumić, spróbujemy uświadomić sobie, jakie naprawdę było nasze dzieciństwo, będziemy w stanie sami zadbać o swoje potrzeby, na których zaspokojenie czekamy od urodzenia lub nawet jeszcze dłużej. Możemy sami obdarzyć się uwagą, szacunkiem, zrozumieniem dla własnych emocji, potrzebną opieką, bezwarunkową miłością – wszystkim, czego nie dostaliśmy od rodziców.

Aby tak się stać mogło, musimy pokochać dziecko, którym kiedyś byliśmy, bo inaczej nie będziemy wiedzieć, na czym miłość polega. Jeżeli chcemy się tego nauczyć w trakcie terapii, potrzebujemy ludzi, którzy zaakceptują nas takimi, jakimi jesteśmy, obdarzą opieką, szacunkiem, sympatią i swoją autentyczną obecnością, którzy pomogą nam zrozumieć, jak staliśmy się takimi, jakimi jesteśmy. To podstawowe doświadczenie jest konieczne, abyśmy mogli stać się rodzicem dla tkwiącego w nas, dręczonego kiedyś dziecka. Nie może nas tego nauczyć terapeuta, chcący wtłoczyć nas w sztywne ramy teorii psychoterapeutycznej, której jest zwolennikiem, ani psychoanalityk, którego uczono, że wobec opowiadań pacjenta o traumatycznych przeżyciach z dzieciństwa należy zachować postawę neutralną i interpretować je jako fantazje. My potrzebujemy terapeuty empatycznego, który podzieli nasze przerażenie i oburzenie, gdy krok po kroku odkrywać będziemy przed nim i przed sobą emocje, wywołane świadomością, jak bardzo cierpiało to małe dziecko, jak bardzo osamotnione było w swej rozpaczliwej walce o przetrwanie, którą zmuszone było toczyć tak długo. Potrzebujemy wsparcia takiej osoby (nazywam ją świadomym świadkiem), abyśmy sami mogli wspierać tkwiące w nas dziecko, to znaczy rozumieć mowę jego ciała i jego potrzeby, zamiast je ignorować tak, jak to czyniliśmy dotychczas na wzór naszych rodziców.

To, o czym tutaj mówię, jest całkowicie realistyczne. Dzięki wsparciu empatycznego, nie-neutralnego terapeuty możemy odnaleźć swoją prawdę. W trakcie tego procesu możemy uwolnić się od naszych dolegliwości psychosomatycznych, od depresji, odzyskać radość życia, wyjść ze stanu permanentnego wyczerpania, odczuć przypływ energii, bo nie musimy jej już zużywać na wypieranie naszej prawdy. Tak charakterystyczne dla depresji uczucie zmęczenie pojawia się mianowicie zawsze wtedy, gdy tłumimy nasze silne emocje, kiedy bagatelizujemy i ignorujemy zapisane w naszym ciele wspomnienia.

Dlaczego więc tak rzadko terapie kończą się sukcesem? Dlaczego większość ludzi, łącznie ze specjalistami, woli raczej wierzyć w siłę działania leków niż zaufać temu, co mówi ciało? Ono wie przecież najlepiej, czego nam brakuje, czego potrzebujemy, co nie wychodzi nam na dobre, na co reagujemy alergicznie. Wielu ludzi woli jednak raczej sięgnąć po środki farmakologiczne, narkotyki, alkohol niż wsłuchać się w mowę ciała, przez co jeszcze bardziej odgradzają się oni od swojej prawdy. Dlaczego? Bo prawda jest bardzo bolesna? Tak niewątpliwie jest. Ból jednak z czasem mija, a wsparcie ze strony drugiej osoby pomaga go znieść. Moim zdaniem problem polega właśnie na braku tego wsparcia, bowiem, jak się wydaje, nasza moralność uniemożliwia większości terapeutów okazanie pomocy maltretowanemu niegdyś dziecku i dostrzeżenie skutków doświadczeń urazowych z okresu wczesnodziecięcego. Są oni posłuszni przykazaniu, które nakazuje nam czcić naszych rodziców, „abyśmy długo żyli i dobrze nam się powodziło”.

Wniosek, że właśnie ten nakaz moralny uniemożliwia wyleczenie urazów z wczesnego dzieciństwa nasuwa się niejako sam. Nie jestem zdziwiona faktem, że problem ten nie stał się nigdy przedmiotem publicznej dyskusji. Siła i zasięg oddziaływania nakazu kochania i szanowania rodziców są tak wielkie, ponieważ opiera się on na naturalnej więzi małego dziecka z jego rodzicami. Nawet najwięksi filozofowie i pisarze nie odważyli się nigdy go zaatakować. Choć Nietzsche bardzo ostro krytykował chrześcijańską moralność, nigdy nie atakował swojej rodziny. W każdym maltretowanym w dzieciństwie człowieku drzemie bowiem strach małego dziecka, że zostanie ukarane, jeżeli zbuntuje się przeciw postępowaniu rodziców. Strach ten jednak jest obecny tylko tak długo, jak długo go sobie nie uświadamiamy. Kiedy go rozpoznamy i nazwiemy, zacznie z czasem ustępować.

Nakaz bezwzględnego kochania i szanowania rodziców połączony z oczekiwaniami wewnętrznego dziecka powoduje, że większość terapeutów opiera psychoterapię na tych samych zasadach wychowawczych, których skutki zmusiły ich pacjentów do szukania pomocy. Wielu terapeutów nadal związanych jest z własnym rodzicami pasmem niespełnionych dziecięcych oczekiwań. Nazywają oni to miłością i próbują ten rodzaj miłości zaoferować pacjentowi jako rozwiązanie jego problemu. Uważają, że warunkiem wyzdrowienia jest przebaczenie. Zdają się nie zauważać, że jest to pułapka, w której się sami znajdują. Samo przebaczenie bowiem nigdy jeszcze nie spowodowało wyzdrowienia."

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ZNOWU NIE DZIAŁA U MNIE OPCJA ODPOWIEDZI NA KOMENTARZ sorry, więc odpowiem tutaj:

Trudne, ale w dużym stopniu możliwe -- musimy pracować nad sobą! "A co jak dwulatek leje mamę (gryzie, ciagnie za wlosy itp) i nie slucha, ze to niedobre? - przyglądać sie czy uciekac?" --- Oto wyzwanie! Co tak naprawde ten dwulatek robi Z JEGO PUNKTU WIDZENIA a nie z naszego!!! DOŁACZ do niego! Zacznij wykonywac takie same gesty ruchy, dźwięki, a kiedy już będziesz to robić zadaj sobie pytanie: Jaki jest tego cel, przekaz, jaka informacja (albo potrzeba) za tym stoi? Jak wprowadzić ją w życie i jak pomóc wprowadzić ją w życie temu 2-latkowi -- zamiast bicia, kopania, gryzienia, ciągnięcia za włosy itp.? Opisane zachowanie to zaledwie wierzchołek pewnego, nieznanego procesu, szczyt góry lodowej -- jeśli przedwcześnie dasz mu swoją interpretację - nazwę, to zamrozisz sytuację w STANIE określonym głównie głównie przez twoje projekcje ... Poza tym dwulatek (jako oznaczona część systemu rodzinnego) może nawet wyrażać to, co ty sam/a chciał(a)byś, ale nie masz śmiałości ani tym bardziej świadomości wypowiedzieć ...


-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


W ODPOWIEDZI NA POST/KOMENTARZ PANA BOGUSŁAWA:

Panie Bogusławie,

serdecznie dziękuje za tak obszerny komentarz, który jest dla mnie wielkim wyzwaniem. Bardzo doceniam pański głos. Nie jestem w stanie tu i teraz szybko na pańskie argumenty odpisać. Żeby rozwinąć cały szereg poruszonych przez pana wątków potrzeba całej dużej publikacji !!!
I zamierzam TO ZROBIĆ -- Uważam, że jest potrzebna. Dziękuję za inspirację.
zatem tylko pokrótce:
Co do wykazania braku skuteczności kar (ale także systemów nagród!) i ich szkodliwego wpływu na rozwój dziecka -- polecam prace Alfie Cohn'a (bardzo rzetelnie udokumentowane/także biznesowe o de-motywacyjnych systemach premii, nagród, wynagrodzeń/ - rozprawił się także z mitem potrzeby "pracy domowej" przynoszonej ze szkoły do domu).
O tym jak nasze własne u-warunkowania i post-rodzicielskie przekonania wpływają na warunkowanie dziecka (powielanie wzorca), polecam prace Naomi Alpert, a po polsku Alice Miller "Dramat udanego dziecka".

Przy okazji -- praca nad tym, by dziecku nie "wciskać" własnych (?) przekonań wcale nie jest kulturowym wydziedziczeniem! Jest przyzwoleniem na wybór, bo człowiek nie zyje w próżni, ale w oceanie społeczno-kulturowym właśnie. Możńa powiedzieć, że jest to działanie kontestacyjne i kontr-kulturowe, ale te są właśnie najbardziej twórcze !!! Bez kontestacji dotychczasowego stanu nie byłoby żadnego postępu...

Co do nadużyć; Tak! ZUS i US a nawet Sądy są instytucjami nadużywającymi (w znaczeniu "abusive" -- sama przemoc "fizyczna" to naprawdę mały wycinek faktycznego "terroru"). Nawet sama demokracja bywa nadużywająca, jeśli głos przegłosowanej mniejszości przestaje się liczyć w realizacji planu "większości". Demokracja bez świadomości jest formą tyranii większości nad mniejszością. (Dodajmy ograniczonej w czasie do chwili buntu, sabotażu, aktów terroru bądź rewolucji.) Stąd rozwój i praktyka idei tak demokracji jak i zarządzania partycypacyjnego.

No i na koniec: Zetknęliśmy się tutaj z wieloletnim zmaganiem dwóch paradygmatów. Jeden wprost lub nie wprost zakłada, że dziecko jest "złe" i trzeba je u-społeczniać i a-kulturować. Drugi (znany już np. u Platona) zakłada, że dziecko posiada pełen potencjał "in statu nascendi" trzeba mu tylko jak ogrodnik pozwolić wzrastać i stwarzać dogodne warunki.
I za pierwszym stoją badania oraz przykłady i za drugim paradygmatem stoją mocne dowody oraz konkretne przykłady (szkoły typu Somerville, skuteczna idea "Homeschooling", szkoły Steinerowskie, Montessori, inspiracje Korczakowskie etc -- powstałe na bazie rewolucji w pedagogice lat 20 - 30tych XXw stojące w opozycji do Herbartowskiego, post-jezuickiego pruskiego drylu w wychowaniu, a wzmocnione przez osiągnięcia psychologii humanistycznej lat 60 - 70 XXw (Maslow, itd.)

Ja opowiadam się zdecydowanie za drugim paradygmatem i uważam, że pierwszy jest błędny. To wynika z mojej wiedzy i doświadczenia.

Mam nadzieję, że uda mi się to udowodnić także w ewentualnych publikacjach.

pozdrawiam serdecznie
Robert Palusiński