CZYM JEST PSYCHOLOGIA ZORIENTOWANA NA PROCES

Z Arnoldem Mindellem Londyn 2008


Główne motto podejścia do terapii (a także do wszelkich pozostałych zagadnień) w ujęciu Psychologi Zorientowanej na Proces (w skrócie POP) brzmi:

"To co się wydarza jest właściwe i powinno uzyskać wsparcie. Określone zdarzenie (problem) wygląda na złe lub na niewłaściwe tylko wówczas, gdy nie rozumiemy dostatecznie kontekstu danego zjawiska czy zdarzenia." (Joe Goodbread)

Tradycja i historia

Psychologia zorientowana na proces to twórcze rozwinięcie myśli C.G. Junga dokonane przez fizyka, psychoterapeutę i analityka jungowskiego Arnolda Mindella. Mindell, praktykując terapię w Zurichu na początku lat siedemdziesiątych XX w. zauważył, że symptomy cielesne są somatycznym odpowiednikiem snów. Dało to początek kolejnym odkryciom Mindella, które wykazały, że sen z ostatniej nocy może być obecny w ciele pod postacią symptomów cielesnych, w nieintencjonalnych ruchach, wydawanych głosach, wizjach, w relacjach z innymi ludźmi oraz w synchronicznościach.

Powyższą wielowymiarowość snów dostrzegał już Jung oraz inni analitycy jungowscy, jednak dopiero Mindell wraz z kolegami i koleżankami podjął się systematycznych badań na tym polu i sformułował teorię "śniącego ciała";. Ponieważ paradygmat myśli jungowskiej był zbyt ciasny dla odkryć Mindella, w początkach lat osiemdziesiątych zostało założone Research Society for Process Oriented Psychology z siedzibą w Zurichu. Napisane przez Mindella książki, spektakularne osiągnięcia na polu terapii oraz prowadzone na całym świecie seminaria przyniosły sławę twórcy tej dziedziny psychologii, a także spopularyzowały POP.

Dzisiaj terapeutów POP oraz ośrodki szkoleniowe tej szkoły terapeutycznej można spotkać na całym świecie. Psychologia Zorientowana na Proces jest w wielu krajach uznana oficjalnie za równoprawną dziedzinę psychologii na równi z jej "matką" analizą głębi Junga, psychoanalizą Freuda, Gestaltem, czy innymi i znajduje zastosowanie w coraz to nowych dziedzinach życia.

POP, podobnie jak psychologia analityczna Junga sięga do tradycji alchemii oraz mądrości Wschodu, a także do najnowszych odkryć fizyki kwantowej i cybernetyki, nie pomijając terapeutycznych osiągnięć licznych szkół współczesnej psychologii. Przejawianie się tego samego snu, który jest pewnym rodzajem informacji czy przekazu w zróżnicowanej formie (a przy zachowanej treści) i w różnych kanałach informacyjnych, jest naoczną realizacją alchemicznej idei Unus Mundus na którą tak często powoływał się C.G. Jung.

Psychologia Zorientowana na Proces ma za sobą 30 lat doświadczeń, a w Polsce już ponad 15. Wyrastając z psychologii C. G. Junga oraz z amerykańskiego pragmatyzmu cechującego jej twórcę Arnolda Mindella, który -- co niezwykle istotne -- jest z wykształcenia fizykiem (ukończył MIT), analitykiem jungowskim oraz doktorem psychologii. Wykształcenie fizyka zadecydowało o tym, że zdaniem Mindella stosowana metoda psychologiczna powinna być skuteczna tak w przypadku jednostek, jak i rodzin oraz większych społeczności i organizacji. W fizyce teorie, które sprawdzają się jedynie w wybranych i nielicznych obszarach rzeczywistości zostają odłożone do lamusa. Obecnie tylko nieliczne metody psychologiczne spełniają postulat zastosowania uniwersalnego, zaś nie wypełnienie tego postulatu może obrazować niedoskonałość lub niepełną przydatność danej metody. Ogromna liczba teorii i szkół psychologicznych wskazuje na to, że większość podejść zajmuje się jedynie wydzielonym i ściśle określonym obszarem bądź zagadnieniem. Podobne zjawisko obserwujemy zresztą we współczesnej medycynie.

Dlaczego „zorientowana na proces”?

W Psychologii Zorientowanej na Proces (dalej POP) proces rozumie się jako:

"jawny i ukryty, nieustanny przepływ informacji (tak w jednostce jak i w organizacji) postrzegany przez obserwatora"

W dobie nieustannych zmian, pewności, że nic nie jest trwałe i wieczne, ujęcie procesowe, okazuje się wielokrotnie trafniejsze od podejść zorientowanych na określony, zdiagnozowany cel lub stan (nawet jeśli nazwać je sukcesem). TO co wydaje się celem i sukcesem w określonym kontekście, w innym miejscu i czasie niekoniecznie nim jest.
Kolejnym, bodaj najważniejszym elementem jest PODMIOTOWOŚĆ doświadczenia klienta. Tylko on lub ona wie co jest dla niej/niego najlepszym rozwiązaniem. Dlatego terapeut(k)a pracy z procesem (POP) nazywany jest także „facylitatorem” (od facile czyli ułatwiać) – czyli tym, kto ułatwia przepływ naturalnych procesów.

Wspaniałym cytatem jest fragment opisu A. Mindella przytaczany przez moich przyjaciół Filipa i Ewę z "Integry":


Mądrość Śniącego Ciała
Psychoterapia POP
psychoterapia psychologia zorientowana na proces

Jeżeli usunie się granice, które przerywają komunikację, i pójdzie za procesem, wówczas oddzielone od siebie części spontanicznie połączą się i zreorganizują. Dzieje się tak, dlatego że każde śniące ciało stanowi anthropos z własną, naturalną mądrością i inteligencją. Doświadczenie uczy, że jeżeli pomoże się ciału osiągnąć świadomość, zrobi ono wszystko, co niezbędne, aby się twórczo zreorganizować. Jeżeli terapeuta próbuje przejąć odpowiedzialność za to, żeby ciało miało się dobrze i było zdrowe, to identyfikuje się z magiczną, twórczą potęgą, którą dysponują wyłącznie sny. Taka pycha zrodzi jedynie przygnębienie ludźmi i naturą ludzką. Proponuję raczej, by terapeuta pokornie przyjął zadanie czynienia nieświadomego świadomym i pozwolił, tajemniczemu zjawisku, zwanemu życiem, robić swoje: tworzyć i reorganizować.

Z książki: "Śniące Ciało w Związkach"


Na moim blogu można poczytać o wielu nowatorskich zastosowaniach tej modalności terapeutycznej, a poniżej załączam wspaniały film stworzony przez AMy Mindell małżonkę Arnolda Mindella. Film obrazuje w jaki sposób pracuje się z symptomami fizycznymi w POP -- ale ten podstawowy schemat stosuje się w przypadku każdego problemu -- który niczym sen -- zawsze okazuje się swoim własnym rozwiązaniem...